-PLE- wypełnię, dopełnię, uzupełnię
Niedawno omówiłam Wam różnicę pomiędzy wyrazami complementary i complimentary (link). Przyznałam, że często mi się myliły. Chcę więc spróbować spojrzeć na nie jeszcze raz, tylko po innym kątem tj. ich pochodzenia. Patrząc od strony etymologicznej, to moje plątanie tych wyrazów wydaje się całkiem uzasadnione, bo słownik Etymology online podaje, że zarówno complimentary jak i complementary wywodzi się od łacińskiego complere czyli to complete (uzupełniać)
complimentary pochodzi od compliment a ten od łacińskiego complere „to complete”
complementary pochodzi od complement a ten również od łacińskiego complere „fill up”, „to complete”
Na szczęście znalazłam też informację o rdzeniu -ple- ,który pochodzi od łacińskiego plere „to fill” i tym sposobem znaczenie complementary jako uzupełniający się staje się bardziej jasne.
Będzie więc dziś o rdzeniu -PLE-. Znajdziecie go w wyrazach oznaczających uzupełnianie czegoś, wypełnianie, dopełnianie np. jest częścią znanego Wam wyrazu comPLEte, który jako przymiotnik oznacza właśnie kompletny, ukończony, całkowity, zupełny, a jako czasownik ukończenie czegoś (misji, zadania), dopełnienie czegoś (np. zestawu, zbioru), wypełnienie (np. formularza), uzupełnienie (np. ćwiczenia).
Ten wyraz myślę problemu nie sprawi, ale jeśli czytaliście inne posty z tagiem etymologia (LINK), to wiecie, że piszę je tak by pokazać znaczenia wyrazów, których możecie się domyśleć znając rdzeń, w tym przypadku -PLE-. Chciałam, pisząc posty z tej serii, pokazać Wam, że nauka słówek to nie tylko wkuwanie znaczenia PL-ANG, ANG-PL. Zawsze warto sobie urozmaicać naukę. Uczycie się tradycyjnie, w zdaniach, na przykładach, wypisując kolokacje, to czemu by nie spróbować zagłębić się też w historię danej grupy wyrazów. Tak naprawdę, nie musicie tego wiedzieć, ale jeśli po przeczytaniu takiego posta, zapamiętacie, jakoby przy okazji, jakieś nowe wyrazy, to będę szczęśliwa ;-).
Wracając do naszego dzisiejszego rdzenia -PLE- to znajdziecie go też w wyrazie, o którym pisałam tydzień temu. Complement (nie mylić z naszym polskim wyrazem ‘komplement) ma w sobie to znaczenie „to fill” bo jest to „something that fills up or makes perfect”, czyli coś co coś innego uzupełnia, dopełnia (dopełniacz w gramatyce), może to być jakiś element do pary czy kompletu (salt is the complement of pepper), coś co pasuje (a tie makes a perfect complement to a suit) np.
“local ales provide the perfect complement to fine food” 1)
“In an inventive mind, imagination often serves as a necessary complement to reason” (2)
Inne znaczenie tego słowa to także „załoga statku” (the numer of people needed to fill up a ship)
‘almost half the ship’s complement of 322 were wounded’ (1)
‘The ship’s complement is 210 crew with 13 officers.’(1).
Kolejny przykład z rdzeniem -PLE- to fill ma znaczenie „to fulfill something”, „to put sth. into practice”, czyli wdrożyć coś – implement /ˈɪmplɪm(ə)nt/ . Raczej znacie ten wyraz, bo podobny istnieje po polsku. Na pewno domyślelibyście się jego znaczenia w zdaniu. Zazwyczaj występuje w kolokacjach z wyrazami takimi jak policy, bill (projekt ustawy), plan, scheme i zazwyczaj w konstrukcji biernej, że coś zostało zrobione, więc zamiast mówić bills have been passed, proposals have been accepted, policies have been adopted wszystkie czasowniki możemy zastąpić wyrazem implemented.
’The final part of the plan was never fully implemented primarily due to the speed of the Russian advance.’ (1)
’The evidence based policies implemented by several governments in the West have not been widely introduced here.’ (1)
Kolejnym wyrazem z tym rdzeniem jest deplete /dɪˈpliːt/ . Jak pisałam rdzeń -ple- ma znaczenie „to fill” a jak wiecie prefix de- nadaje znaczenie negatywne, w tym przypadku będzie to coś przeciwnego do „to fill” czyli coś opróżniać, zużywać, wyczerpywać, uszczuplać np.
’If we continue to deplete the earth’s natural resources, we will cause serious damage to the environment.’ (2) (wyczerpywać zasoby)
’The illness depletes the body of important vitamins.’ (2)
’This land has been farmed for too long, so the soil is depleted, and nothing will grow.’
’It would deplete her savings, but she could rent it out to retrieve some of the cost.’
Ostatnim przykład to wyraz replete /rɪˈpliːt/, który ma znaczenie „fully filled or supplied”, czyli pełen czegoś nasycony czymś np. jedzeniem:
’After two helpings of dessert, Sergio was at last replete.’ (2)
Często wyraz ten łączy się z „with”:
’This car has an engine replete with the latest technology.’ (2)
Tabloids are usually replete with details of stars’ lives.
Żródła:
- Przykłady za http://www.oxforddictionaries.com
- Przykłady z http://dictionary.cambridge.org
3. Online Etymology Dictionary
