Etymologia karmienia, glosariusz dla mam i Matka Boska

 

To miał być post z serii “etymologia” ukazujący Wam słowa pochodzące od łacińskiego ‘lactare’ oznaczającego „ssać” oraz pokazujący Wam inne słowa dotyczące karmienia. Nie wiem sama jak to się stało, ale wyszedł z tego taki miszmasz, że przed Wami trochę etymologii, glosariusz dla mam karmiących a do tego wszystkiego, wplątałam w to nawet … Matkę Boską.

Ale od początku…

W języku angielskim mamy kilka słów, których możemy użyć mówiąc o karmieniu piersią. Pierwszy, który mi przychodzi do głowy to lactation, czyli laktacja i lactate/lakˈteɪt/ jako czasownik, czyli być w fazie laktacji, produkować mleko. Oba wyrazy pochodzą od łacińskiego słowa ‘lactare’ oznaczającego ssać oraz od rdzenia „-LAC” oznaczającego mleko. To łacińskie pochodzenie słów widać dzisiaj np. w słowie laktoza (lactose) . Trochę inaczej jest ze słowem „laktator”. Po polsku nadal widać łacińskie pochodzenie, po angielsku już nie, bo laktator to breast pump. Wyraz „laktacja” częściej usłyszymy po polsku niż angielsku. U nas istnieje też przymiotnikowo, my mamy „wkładki laktacyjne” (breast pads) „nakładki laktacyjne” (nipple shields), fora i grupy laktacyjne (breast feeding groups) a po angielsku z wyrazem na „l” pozostał tylko doradca laktacyjny ( Lactation Consultant).

W języku angielskim przymiotnikowo użyjemy raczej wyrazu nursing/ˈnəːsɪŋ/. Słowo to jest już etymologicznie dużo młodsze. Według słownika etymologicznego online pochodzi od XVI-wiecznego słowa „nurse” oznaczającego opiekować się w sensie profesji; tego, który opiekuje się chorymi oraz od łacińskiego „*nutricia „nurse, governess, tutoress,” noun use of fem. of Latin nutricius „that suckles, nourishes,” from nutrix (genitive nutricis) „wet-nurse,” from nutrire „to suckle” czyli od osoby, która karmi (także piersią). Do dziś istnieje słowo wet-nurse czyli mamka.

Nursing przymiotnikowo związany jest z karmieniem, stąd mamy np. nursing bottle – butelkę do karmienia, nursing bra – stanik do karmienia, nursing mother (matkę karmiącą) a nawet the Nursing Madonna (Virgo Lactans), czyli Matkę Boską Karmiącą.

Rzeczownikowo nursing oznacza pielęgniarstwo, opiekę pielęgniarską oraz i przymiotnikowo, ma znaczenie związane z opieką np. nursing father (bibl. Przybrany ojciec), nursing home (dom spokojnej starości, choć może też oznaczać prywatną  klinikę położniczą).

Jest jeszcze kolejny wyraz oznaczający karmienie piersią i to ten rozmawiając z koleżanką lub pisząc na forach użyjemy najczęściej. Chodzi mi o breastfeeding. Etymologicznie to młody wyraz, nie ma go w słowniku etymologicznym to po prostu połączenie dwóch wyrazów breast- pierś i feed – karmić.

Jakbyście mieli ochotę na drobne słowotwórstwo to przestrzegam przed tworzeniem słowa milking. To słowo istnieje, ale oznacza… dojenie np. milking a cow  (to milk a cow).

Chciałabym zrobić też małż dygresję dotyczącą słowa lactation. Użyjemy go i po polsku i angielsku mówiąc o pewnym motywie w sztuce. W żywotach świętych znajdziemy wiele cudów, a jednym z nich jest także laktacja. Nie chodzi jednak o to, że święci cierpieli na schorzenia hormonalne i zaczęli produkować mleko; rzecz w tym, że w wyniku cudu dostąpili zaszczytu skosztowania mleka Matki Boskiej. Najsłynniejszą i wielokrotnie powtarzającą się w sztuce sceną jest Laktacja św. Bernarda (ale istnieją też sceny wtryśnięcia mleka Matki Boskiej do oka lub ofiarowanie mleka Matki Boskiej duszom w czyśćcu).

Na koniec mam dla Was jeszcze glosariusz dotyczący karmienia:

kapturki nipple shields

karmienie dwojga dzieci (noworodek i starsze) tandem nursing

karmienie kubeczkiem cup-feeding

karmienie na żądanie breastfeeding on demand, feeding on cue

karmienie po palcu finger feeding

karmienie sondą tube feeding

karmienie uzupełniające complementary feeding

krótkie wędzidełko ankyloglosia

mleko I fazy foremilk

mleko II fazy hindmilk

nawał mleczny (przepełnienie) breast fullness

odruch ssania sucking reflex

odruch szukania rooting reflex

odruch wymiotny gag reflex

odstawienie od piersi weaning

otoczka brodawki – areola

pozycja klasyczna cradle hold

pozycja krzyżowa modified cradle, cross, modified clutch

pozycja leżąca side-lying

pozycja spod pachy football, side-sitting,

przepływ pokarmu milk transfer

przystawianie latch – on

siara  colostrum

siedzi okrakiem (dziecko na kolanach matki) straddling

ściąganie pokarmu laktatorem  pumping

wyłączne karmienie piersią exclusive breastfeeding

wypływ pokarmu let-down

wywinięte wargi (odpowiednie uchwycenie brodawki przez dziecko) flanged lips

zapalenie piersi mastitis

 

Mam nadzieję, że wpis się Wam spodobał. Jeśli tak dajcie znać w komentarzu lub reagujcie na FB. dziękuję

Źródła:

https://www.etymonline.com